بررسی تغییرات مکانی خاک تحت تاثیر ریشه دوانی و تاج پوشش گونه های جنگلکاری حسن آباد سنندج

چکیده: باتوجه به طبیعت بسیار ناهمگن خاک و عدم امکان نمونه برداری از کلیه نقاط آن، تعیین رابطه خاک با پوشش درختی به منظور استفاده در مدیریت جنگل دشوار می باشد. در این تحقیق تغییرات مکانی خاک با استفاده از تکنیک ژئواستاتیستیک ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک بررسی گردید. تاثیر سوزنی برگان و پهن برگان بر تغییرات مکانی خاک بررسی شد و اثرات تاج پوشش و ریشه دوانی درختان بر روی تغییرات ویژگی های خاک مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور چهار گونه کاج سیاه، سرونقره ای، زبان گنجشک و اقاقیا در جنگلکاری 43 ساله حسن آباد سنندج انتخاب گردید. با انتخاب 22 قطعه نمونه 900 مترمربعی، اطلاعات آلومتریک درختان مورد نظرشامل قطربرابرسینه، ارتفاع درختان و قطرتاج آنها در هر قطعه اندازه گیری و با محاسبه میزان رویش قطری و ارتفاعی سالیانه، درصد تاج پوشش و درصد زنده مانی گونه ها تعیین گردید. سپس 112 نمونه خاک در دو عمق 20-0 و 40-20 سانتی متر در اطراف درختان مورد منتخب برداشت گردید و پس از انجام آزمایش های فیزیکی و شیمیایی، روی آنها آنالیزهای مکانی انجام شد. آنالیز واریوگرافی ثابت نمود که کلیه متغیرهای خاک دارای ساختار مکانی می باشند. مدل های کروی و گوسی بهترین برازش را برای متغیرهای خاک نشان دادند. با توجه به آنکه واریوگرام رویه ای متغیرهای خاک در جهات مختلف جغرافیایی دارای تغییرات مشابه بودند وجود همسانگردی تایید گردید و لذا از واریوگرام همسانگرد برای محاسبه کریجینگ استفاده شد. به منظور ارزیابی صحت تخمین های انجام شده به روش اعتبارسنجی جک نایف، میانگین اریبی اشتباهات، میانگین مجذور اشتباهات محاسبه گردید که نتایج حاکی از دقت بالای مقادیر تخمین بسیاری از متغیرهای خاک بود. با مقایسه ساختار مکانی ویژگی های خاک سوزنی برگان و پهن برگان ثابت نمود که خاک زیر پهن برگان دارای تغییرات مکانی همگن تری نسبت به سوزنی برگان است. از طریق رویهم اندازی سطح تاج درختان و فضای ریشه دوانی درختان با نقشه های ویژگی های خاک تاثیر تاج پوشش و ریشه دوانی درختان بر تغییرات مکانی خاک بدست آمد. مقایسه ویژگی های خاک در زیر درختان و اطراف آنها نشان داد که با گذشت 43 سال از تاریخ کاشت جنگلکاری بعلت پایین بودن تراکم تاج پوشش و ریشه دوانی نامناسب گونه ها، وضعیت تغییرچندانی در ویژگی های خاک ایجاد نشده است. در نهایت کاج سیاه به عنوان موفق ترین جنگلکاری و سازگارترین گونه معرفی گردید. کلمات کلیدی: ژئواستاتیستیک، واریوگرام، کریجینگ، جنگلکاری،کاج سیاه، سرو نقره ای، زبان گنجشک ، اقاقیا